DAMA U ZLATNOM

Ugledni, bogati kritičar umjetnosti Albinus upoznaje mladu Margo, djevojku iz najnižih slojeva berlinskog društva, zbog nje napusti porodicu i nehotice izazove kćerkinu smrt. Veza s Margo, koju on doživljava kao strasnu, zabranjenu ljubav, zapravo je samo još jedna iluzija. U ljubavnom trouglu on je prevarena strana, dok ulogu fatalnog zavodnika preuzima karikaturista Aksel Reks, glavni zlikovac romana. Kao pisac koji je sebe u pogovoru Loliti nazvao „antropomorfnim božanstvom” i koji je tvrdio da osnovni sukob u književnosti nije između likova, već između čitaoca i autora, Nabokov i u Smehu u tami, kao i u tolikim drugim svojim romanima, zapravo učestvuje kao neko ko sve posmatra i ko čitaocu stalno daje do znanja da je sve čemu prisustvuje samo iluzija, vještačka stvarnost umjetnosti. Reks, dakle, jeste saučesnik u zavjeri, saučesnik genijalnog šarlatana Vladimira Nabokova, a zavjera u kojoj učestvuje, manje ili više dobar trik, jeste upravo roman u kojem obitava kao jedan od glavnih likova. Na taj način, Nabokov već u ranoj fazi svog stvaralaštva nagovještava postmodernističke odlike svojih kasnijih djela i ponovo upućuje čitaoca da preispita odnos između stvarnosti (ili „stvarnosti“) i umjetnosti. U ovom romanu on spretno prepliće motive umjetničke književnosti i trivijalnih žanrova, te tako ovještalu priču o nevjerstvu, ljubavnom trouglu i zločinu pretvara u crnu komediju obogaćenu motivima njemačkog ekspresionizma u čijoj se osnovi nalazi uobičajeno nabokovljevsko istraživanje ideja stvarnosti, iluzije i imaginacije.