SRCE MATERIJE

Tejar de Šarden (1881–1955) poznat je kao paleontolog (u Kini je otkrio sinantropusa, kineskog pračovjeka); a kao teolog jezuitskog reda pročuo se po znamenitoj knjizi Fenomen čovjeka (La phénomene humain). Spajajući iskustva moderne nauke (Ajnštajnovu, Hajzenbergovu i Borovu teoriju); geologiju i paleontologiju sa teologijom, Šarden je stvorio sveobuhvatno učenje o čovjeku prošlosti, sadašnjosti i budućnosti. (Zbog toga je posle Drugog svjetskog rata u Francuskoj postavljen za direktora Nacionalnog centra za naučna istraživanja, kao i za profesora na College France.) Za razliku od mnogih poznatih teologa, on je svoje nazore temeljio na univerzalnom humanizmu koji je u tijesnoj vezi sa razvojem modernog svijeta, smatrajući da moderna crkva mora da evoluira kao i društvena svijest. Zbog toga su njegovo učenje nazivali religija evolucije. Treba pomenuti i njegova djela Božanska sredina (Le milieu divin); Ljudska energija (L’energie humaine); Nauka i Hrist – Himna univerzuma (Science et Christ – Hymne de l’univers); od kojih neka crkva nije dozvoljavala da budu objavljena. Za razliku od zvanične dogmatike, koja Materiji pripisuje niži stupanj postojanja, vezujući je za ono što je prolazno i sklono propadanju, Šarden Materiji pripisuje osnov duhovnog, njegovu matricu, dok je Duh više stanje Materije. Iz toga proizlazi zavisnost ova dva svijeta: čineći jedinstvo oni su neprolazni, ne postoje jedan bez drugog. Čovjek bi po Šardenu mogao biti prelazna faza toga jedinstva, dok bi najviša faza bila – ultraljudsko. Ali njega je nemoguće dostići bez Materije jer je ona osnovni pokretač našeg fizičkog postojanja („Treba ti ulje za udove, krv za tvoje vene“); naše inteligencije („Treba ti Stvarnost za inteligenciju“); jer sami zakoni prirode nalažu ovakve odnose. „Ne reci, dakle, nikad, poput nekih: ‚Materija je izanđala, Materija je mrtva!‘ Do kraja svih vijekova Materija će biti mlada i bujna, blistava i nova za onoga ko je bude htio.“ „Kupaj se u Materiji, sine Čovečiji... Ona je ta koja je nekada odgajila tvoju nevinost – ona će te odvesti do Boga!“ – poruka je Tejara de Šardena u ovoj knjizi.