Fenomenologija duha jedno je od najvećih filozofskih dJela, čiji se neposredni uticaj može pratiti do današnjih dana. Sa stanovišta fenomenologije duha opštom samosvešću najzad je dosegnut stepen uma gdJe su „vlastite misli” shvaćene ujedno i kao određenja „suštine stvari”, čime je omogućeno napuštanje čiste unutrašnjosti i prelaz na konkretni subjektivni duh, predmet psihologije, koja se bavi teorijskim duhom, praktičnim duhom i najzad onim što Hegel naziva slobodnim duhom, čime je označena moć subjektivnog duha da se objektivira i dokuči ono što je apsolutno.
