Kultna knjiga među upućenima, ali o kojoj se ipak malo zna. Ne propustite ovu priliku da saznate više, jer ćete se pokajati ako zažmurite i zamišl?ate da ne postoji. Jovica Aćin, autor je niza esejističkih i pripovedačkih knjiga, kao i četiri romana. Nekoliko puta je bio osuđivan zbog svog disidentskog pisanja. Knjiga je posvećena izgnanstvima, proganjanjima i logorima. Reč je o monumentalnom, jedinstvenom, fascinantnom djelu koje u istoriji srpske duhovnosti, kulture i umetničke prakse zauzima kl?učno mjesto. Gatanja po pepelu jeste delo jedinstveno po mnogo čemu i u znatno širem, evropskom kontekstu (dokumentarnost, strukturna složenost, istorijska utemel?enost, majstorstvo oblikovanja priče...), stvaralački projekat koji je obilježio srpsku književnu misao o zlu, stradanju i mučeništvu, o paklu logora u kojima su mnogi spasli svoju dušu bježeći u pisanje. Gatanja po pepelu jeste knjiga koja obilježava epohu, ali i delo koje je Aćinov nemerl?ivi dar srpskoj književnosti i kulturi uopšte. Gojko Tešić Umesto saučesništva u zločinu, Aćinova ponuda je, s Gatanjima po pepelu, izgleda da se radije govori o onom drugom, o svojevrsnom, ako se tako smije reći, nemilosrdnom saučešću sa žrtvom. Preciznije, o tome da se uputi ili iznova uputi „izazov nemogućnosti opstanka“, da se piše iz onog unutrašnjeg iskustva zatočenika koje govori da izlaza neće biti, da je logorski svijet jedini postojeći. „Pisanje je tu naučiti da se, bez ikakvog pribežišta, misli sam samcit, oči u oči s nemogućnošću da se bude sam i da se opstane.“ To pisanje možda i ne omogućava preživl?avanje, ali je jedino uporište života u carstvu smrti; možda i ne štiti od neposrednih opasnosti, ali nas, „budući i sâmo opasnost, podstiče da izdržimo u bezgraničnim mukama i na beznadežnost odgovaramo sopstvenim opitima, zagonetnom pozvanošću niotkuda, ponekad i s cinizmom, čak lakrdijanjem, uprkos tragičnosti l?udskog opstanka“. Pisanje je tu jedan neponovl?ivi doživl?aj koji čitanje val?a stopu po stopu da ponovi: da se iznova „usred pune obuzetosti užasom, misli istina njegovih prizora“. Tu se pisanje o užasima logorskog svijeta neminovno pretače u pisanje iz njih. Predrag Krstić
